οι διαδρομες του κρασιου

Kείμενο: Δημήτρης Σταθόπουλος
Φωτογραφίες: Υφυπουργείο Τουρισμού
 

Παιδικές μνήμες από τραπεζώματα και γλέντια. Γεύσεις που μπερδεύονται γλυκά με αναμνήσεις. Ο ήχος των ποτηριών που τσουγκρίζουν. Το κατακόκκινο χρώμα του κρασιού. Η ευδαιμονία που σε κατακλύζει όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε ανθρώπους που αγαπάς και γιορτάζεις μαζί τους. Δεν θυμάμαι πότε ήταν η πρώτη φορά που γεύτηκα την περίφημη Κουμανταρία. Θυμάμαι, όμως, την αίσθηση της γλύκας που έκρυβε μέσα της –όλο τον καυτό ήλιο της Μεσογείου– και το αρωματικό αεράκι των πλαγιών του Τρόοδος. Μία γεύση βαθιά, μεστή και μία επίγευση αρκετή για να με μυήσει στον κόσμο του κρασιού.

Από τα ψηφιδωτά στην οινική ιστορία

Πάντα χαμογελάω όταν σκέφτομαι πόσο περισσότερη ιστορία θα μαθαίναμε αν τη διδασκόμασταν... τρώγοντας και πίνοντας! Όσο έμπαινα σταδιακά στο σύμπαν του κρασιού, τόσο ανακάλυπτα μαγεμένος την πανταχού παρουσία του στην Κύπρο: στη μυθολογία της, στην ιστορία, στην οικονομία. Και τότε, άρχισα να βλέπω –θαρρείς εκ νέου– εικόνες και μαρτυρίες της αμπελοοινικής ιστορίας του νησιού. Τα περίφημα ψηφιδωτά της Πάφου με παραστάσεις του θεού Διονύσου, τους αρχαίους ληνούς στο Όμοδος και στη Λάνια Λεμεσού, τα τεράστια πιθάρια και τους αμφορείς διάσπαρτα σε ολόκληρο το νησί. Ξυλόγλυπτα τέμπλα με περίτεχνα τσαμπιά σταφυλιών, μαγικά αμπέλια σε βυζαντινές αγιογραφίες. Όλα να μαρτυρούν ότι ο πολιτισμός, η τέχνη, η παράδοση και η θρησκεία της Κύπρου είναι άμεσα συνυφασμένα με το αμπέλι και το κρασί.

  
Φωτογραφία: Cyprus Wine Museum

Επιγραφικές μαρτυρίες της κυπροκλασικής εποχής, αλλά και κείμενα του Ομήρου, του γεωγράφου Στράβωνα και πολλών ακόμη σημαντικών προσωπικοτήτων του παρελθόντος καταδεικνύουν ότι η καλλιέργεια του αμπελιού και η παραγωγή κρασιού ήταν γνωστές στο νησί από τα πανάρχαια χρόνια. Και δεν είναι μόνο αυτό, καθώς αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν από την Ιταλίδα αρχαιολόγο dr Maria Rosario Belgiorno αποκάλυψαν ίχνη ταρταρικού οξέως, δηλαδή ενός βασικού συστατικού του κρασιού, σε αρχαία δοχεία, κάτι που αποδεικνύει ότι οι Κύπριοι καλλιεργούσαν το αμπέλι εδώ και 5.500 σχεδόν χρόνια.

Ο βασιλιάς των κρασιών

Το πλέον φημισμένο από τα κυπριακά κρασιά είναι το μελίρρυτο κρασί Κουμανταρία, το γνωστό «Κύπριον Νάμα», το οποίο πήρε το όνομά του από το φέουδο «La Grande Commanderie» των ιπποτών του τάγματος του Αγίου Ιωάννη των Ιεροσολύμων, που βρισκόταν στο Κάστρο του Κολοσσίου, στις δυτικές παρυφές της Λεμεσού.

Οι διαδρομές

Η διαδρομή της Κουμανταρίας κινείται βόρεια της Λεμεσού και περνάει μέσα από τα 14 πανέμορφα χωριά της, όπως το Κολόσσι, ο Άγιος Μάμας, η Λάνια και το Καπηλειό. Μετά τα πρώτα χιλιόμετρα, το υψόμετρο ανεβαίνει σταδιακά και η θαμνώδης βλάστηση μπερδεύεται με τα αμπέλια, ενώ στο κάδρο εισχωρούν και τα αραιά δάση με ψηλά κωνοφόρα δέντρα. Σημαντικά ιστορικά αλλά και αρχαιολογικά ενδιαφέροντα σημεία θα σας κάνουν να βγείτε από την προδιαγεγραμμένη πορεία της διαδρομής σας. Δεν χάνουμε την ευκαιρία για μία ξενάγηση στο φράγμα Κούρη, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στο νησί και αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο.

Από την κοιλάδα Διαρίζου, ανατολικά της Πάφου, και ανάμεσα στα καταπράσινα τοπία, περνάει η επόμενη διαδρομή, η οποία μπορεί να μην είναι από τις πλέον γνωστές αναπαραγωγικές περιοχές, ωστόσο, είναι βέβαιο ότι θα σας ανταμείψει. Οι πανέμορφοι αμπελώνες, τα δύο οινοποιεία, τα 14 ημιορεινά χωριά, αλλά και η αίσθηση αυθεντικότητας που διέπει τους κατοίκους θα σας φέρουν ακόμη πιο κοντά στην ειλικρίνεια της Κύπρου.

Στα κρασοχώρια της Λεμεσού, στις νότιες πλαγιές του Τρόοδος, θα δοκιμάσετε ενδεχομένως από τα πιο ιδιαίτερα τοπικά κρασιά, από 23 συνολικά ποικιλίες. Θα συνδυάσετε τις βόλτες στα είκοσι –παραδοσιακής αρχιτεκτονικής– χωριά της διαδρομής, ενώ θα σταματήσετε σίγουρα σε κάποιες από τις πιο ξακουστές ταβέρνες της Κύπρου. Όμοδος, Κάτω Πλάτρες, Κοιλάνι και Ερήμη, όπου βρίσκεται και το κυπριακό Οινομουσείο, είναι μερικά μόνο από τα χωριά που θα συναντήσετε.

Ταξίδι στις βορειοδυτικές ακτές μάς υπόσχεται η διαδρομή Λαόνα – Ακάμας, δίνοντας την ευκαιρία σε όσους την επιλέξουν να γευτούν κρασιά που κρύβουν μέσα τους την αύρα της θάλασσας. Στη διαδρομή αυτή θα κάνετε στάσεις σε ρουστίκ χωριά με πλούσιο πολιτισμό, στα τέσσερα οινοποιεία της περιοχής και θα έχετε, επίσης, την ευκαιρία να εντοπίσετε καταπληκτικά σημεία με θέα.

Ένα συγκερασμό της αρχαίας αμπελουργικής ιστορίας αλλά και της νέας σύγχρονης εικόνας της βιομηχανικής οινοποίησης μας προσφέρει η διαδρομή Λευκωσία – Τρόοδος. Τα τρία οινοποιεία της διαδρομής, σε συνδυασμό με τα δέκα χωριά, αλλά και τα γραφικά μουσεία και εργαστήρια αναδεικνύουν την εμπειρία της εξερεύνησης στην ενδοχώρα της Κύπρου. Στα Λεύκαρα θα θαυμάσετε τα σχέδια δαντέλας, για τα οποία φημίζεται το χωριό, ενώ στο Φικάρδου θα δείτε ένα από τα παλαιότερα πατητήρια του χωριού.

Η διαδρομή με τα πιο πλούσια και γευστικά κρασιά αλλά και με έντονο το παραδοσιακό στοιχείο είναι αυτή της Πιτσιλιάς. Έντεκα όμορφα, νοικοκυρεμένα χωριά, ανάμεσα στις πλαγιές των αμπελιών, όπως το Πελένδρι, η Κυπερούντα, οι Δύμες και ο Άγιος Θεόδωρος, δίνουν το στίγμα, την ίδια στιγμή που το υψόμετρο, σε συνδυασμό με την ξηρότητα και την κλίση του εδάφους, βοηθάει στην ορθή ανάπτυξη των σταφυλιών, τα οποία οινοποιούνται σε δύο από τα πιο γνωστά οινοποιεία.

Μία πανοραμική εκδρομή στην ενδοχώρα, η Βουνί Παναγιάς – Αμπελίτης, κινείται στο δυτικό τμήμα του νησιού, ανατολικά της ορεινής περιοχής της Πάφου, σε υψόμετρο 800 μέτρων. Πλούσια σε ποικιλίες αμπελιών αλλά και γεμάτη με πευκοδάση, αρωματικά φυτά αλλά και ποικιλία θηλαστικών, αμφίβιων, ερπετών και πτηνών, θα αποτελέσει την ιδανική διαδρομή, για να δοκιμάσετε μερικά από τα καλύτερα κρασιά της ενδημικής Μαύρης (κόκκινης) ποικιλίας, χάρη στο σχετικά υψηλό υψόμετρο και το ήπιο κλίμα. Στην υγειά σας!