Χαλουμι: The Ambassador of Cypriot Cuisine

Food & Drink
Αναπόσπαστο κοµµάτι της λαϊκής παράδοσης και της κυπριακής κουλτούρας, το χαλούµι ξεχωρίζει για τη µοναδική γεύση του. Αυτήν που το έκανε γνωστό σε ολόκληρο τον κόσµo.

Κείμενο: Μαριλένα Ιωαννίδου
Φωτογραφίες: Αντώνης Φαρμακάς

Food Styling: Λάουρα Κολοκασίδης
 

Κύπρος σηµαίνει χαλούµι, µε την προέλευσή του να «ταξιδεύει» στα βάθη της ιστορίας, συγκαταλέγοντάς το στα παλαιότερα τυριά στον κόσµο. Τα πρώτα καταγεγραµµένα στοιχεία για το χαλούµι, που κατέχει εδώ και αιώνες εξέχουσα θέση στα τραπέζια της Μεγαλονήσου, εντοπίζονται σε βενετικό έγγραφο του 1554, πληροφορία την οποία διέσωσε ο Leonardo Dona –o οποίος στη συνέχεια έγινε ο 90ός Δόγης της Βενετίας– και είδε το φως χάρη στις έρευνες της ιστορικού Νάσας Παταπίου.  

Το 2ο αιώνα µ.Χ., ο σατυρικός συγγραφέας Λουκιανός γράφει στο κωµικό του έργο «Εταιρικοί Διάλογοι»: «Ω, τι ευτυχισµένη αυτή που θα σ’ έχει εραστή εσένα, Δωρίων, γιατί θα της φέρνεις κρεµµύδια από την Κύπρο και τυρί…». Ο Δωρίων ήταν αυλητής και ως µουσικός ταξίδευε στην Κύπρο την εποχή του βασιλιά της Σαλαµίνας Νικοκρέοντα.

Η λέξη «χαλούµι» έχει µία ενδιαφέρουσα γενεαλογία: Κύπριοι γλωσσολόγοι, όπως ο Γεώργιος Λουκά, υποστηρίζουν ότι η λέξη «χαλούµι» προέρχεται, όπως ακριβώς και η λέξη «θάλασσα», από το αρχαίο ελληνικό «αλς» που σηµαίνει αλάτι – λέξη δασυνόµενη, η εκφώνηση της οποίας συνοδευόταν από την εκφορά µίας άχνας, δηλαδή «χαλς». Το χαλούµι είναι ένα τυρί που διατηρείται σε άλµη, δηλαδή στη «χάλµη», για να µετατραπεί εν συνεχεία λεκτικά σε «χαλούµι».

Από την οροσειρά του Τροόδους στο πιάτο µας!

Στην οροσειρά του Τροόδους µε τα γεµάτα πεύκα, αντρουκλιές, σχινιές, µερσινιές, δάφνες, ξισταριές και λυγαριές βουνά της, υπάρχουν από τα χρόνια τα παλιά διάσπαρτες µάντρες, όπου αίγες και πρόβατα βόσκουν ελεύθερα και τρέφονται από τους εν λόγω µυρωδάτους θάµνους. Το γάλα τους αποκτά έτσι µία πλούσια γεύση κι ένα ιδιαίτερο άρωµα που µεταφέρεται στο χαλούµι, κάνοντάς το τόσο ξεχωριστό και ξακουστό. Το χαλούµι παραγόταν παραδοσιακά από τους κτηνοτρόφους. Στα χωριά βέβαια και στα µικρά νοικοκυριά, αυτό µετατρεπόταν σε µία καθαρά γυναικεία υπόθεση: οι γυναίκες είχαν εφεύρει έναν τρόπο «συνεταιρισµού» για την παρασκευή του, έτσι ώστε να αξιοποιείται ευκολότερα το γάλα των λιγοστών ζώων που διέθετε το κάθε νοικοκυριό και ταυτόχρονα να εξυπηρετούνται οι ανάγκες όλων.

Το χαλούµι κατά παράδοση παρασκευάζεται από αιγινό ή πρόβειο γάλα ή µε συνδυασµό και των δύο. Πρόκειται για ένα λευκό, ελαστικό και µαλακό σχετικά τυρί, το οποίο σκληραίνει καθώς ωριµάζει στην άλµη, ενώ η γεύση του εντείνεται και γίνεται πικάντικη και βουτυράτη µε την παλαίωση στον αλατισµένο νορό. Έχει σχήµα ηµικυκλικό ή ορθογώνιο, συνήθως διπλωµένο.

Ο τρόπος παρασκευής του είναι ο εξής: Το γάλα πήζει σε χαµηλή θερµοκρασία µε τη βοήθεια πυτιάς (παραδοσιακά από στοµάχι µικρού αρνιού – σήµερα βιοµηχανοποιηµένη). Το τυρόπηγµα «σταυρώνεται», «κόβεται» (θρυµµατίζεται) και αφήνεται να µαζευτεί σε µια συµπαγή µάζα, στον πάτο ενός καζανιού. Εν συνεχεία, µεταφέρεται σε «ταλάρκα» – καλάθια καµωµένα µε σκλινίτζια (τα λεπτά καλάµια juncus maritimus) και πιέζεται πολύ καλά. Για να αποκτήσει τη χαρακτηριστική γεύση και υφή του, το τυρόπηγµα «ψήνεται» στο τυρόγαλα, αφού πρώτα «βγει» η αναρή.

Ένα τυρί άπειρες γεύσεις!

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να απολαύσετε το χαλούµι. Παραδοσιακά τρώγεται µε µακαρόνια και δεν υπάρχει τίποτα ωραιότερο από χωριάτικα µακαρόνια µε τριµµένο ώριµο χαλούµι, πασπαλισµένα µε δυόσµο – το εθνικό αρωµατικό της Κύπρου.

Το φρέσκο, µαλακό χαλούµι µπορείτε να το συνδυάσετε µε µία φέτα καρπούζι ή πεπόνι ή να το ψήσετε ελαφρά στη σχάρα ή το τηγάνι, απολαµβάνοντάς το µε φρυγανισµένο ψωµί και ντοµάτα. Αν έχετε χρόνο και διάθεση, µην παραλείψετε να ετοιµάσετε τα παραδοσιακά πουρέκια.

Μπορείτε ακόµη να το σερβίρετε ως επιδόρπιο µε µέλι – ωµό ή ψηµένο ελαφρά, σε αντικολλητικό τηγάνι.

Οι συνδυασµοί και οι µαγειρικές παραλλαγές του είναι άπειρες. Εσείς δεν έχετε παρά να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη και την όρεξή σας ανοιχτή!

Η ποικιλία της χρήσης του το έχει καταστήσει ένα από τα πιο δηµοφιλή τυριά σε όλο τον κόσµο.
Σχόλια
Δεν υπάρχουν ακόμη σχόλια.
Προσθήκη σχολίου

* Υποδεικνύει ένα απαιτούμενο πεδίο

Αποδεκτές μορφές: mp4,mov,png,jpg,gif

Συμφωνώ με την αποθήκευση και επεξεργασία των δεδομένων που παρέχονται στο παρόν έντυπο σύμφωνα με τις οδηγίες που ορίζονται στην Πολιτική Απορρήτου της παρούσας ιστοσελίδας.

Επιβεβαιώστε την συγκατάθεση σας