Street Art στη Λευκωσια

Αν η περιήγηση στις γειτονιές µιας πόλης ξεδιπλώνει την προσωπικότητά της, τότε η τέχνη στους δρόµους της αποκαλύπτει τα συναισθήµατα και τις ευαισθησίες των ανθρώπων της.

Κείμενο: Ιωάννα Χριστοδούλου 

Δεν είναι η πρώτη φορά που, περπατώντας στους δρόµους της Λευκωσίας, το βλέµµα µου αιχµαλωτίζεται από τεράστιους καµβάδες µε ζωγραφιές. Είναι, ωστόσο, η πρώτη που έχω ως συνοδοιπόρο τον street artist Twenty Three, έναν από τους καλλιτέχνες που «ντύνουν» την πρωτεύουσα µε νόηµα και χρώµα. «Να υποθέσω ότι το ψευδώνυµο Twenty Three κρύβει πίσω του µια ιστορία;», τον ρωτάω στα πρώτα λεπτά της συνάντησής µας, καθώς παρακολουθούµε µια παρέα νεαρών να πηγαινοέρχεται µε skateboards σε κεντρικό σηµείο της πόλης. «Ο λόγος που επέλεξα το συγκεκριµένο ψευδώνυµο έχει να κάνει µε συµπτώσεις που αφορούν το συγκεκριµένο αριθµό και τη ζωή µου», απαντά αινιγµατικά. Προχωράµε προς τη Φανερωµένης, µε τη συζήτηση να ξεκινά από το έργο του µε τον τίτλο Alasia Struggles, ένα stencil mural που κοσµεί κάποιον τοίχο του Λυκείου Παλλουριώτισσας. Μου µιλάει για την ονοµασία «Αλάσια», η οποία θεωρείται από αρκετούς ιστορικούς η προϊστορική ονοµασία της Κύπρου, και για τη σηµαντικότητα της επαφής των νέων µε την τέχνη. Καθώς συνεχίζουµε τη βόλτα µας, καταλήγουµε στην Ονασαγόρου και στρίβουµε δεξιά σε ένα από τα δροµάκια που την ενώνουν µε τη Λήδρας. Μπροστά µας, υψώνεται τώρα ένας τοίχος, όπου δεσπόζει το έργο High & Dry µε την υπογραφή του Opsis, ενός καλλιτέχνη που δραστηριοποιείται κυρίως στην πόλη της Λεµεσού.

Η «αυθάδεια» που έγινε τέχνη

 Στις δικές µου µνήµες από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 είναι αποτυπωµένη η γενικότερη αντίληψη που επικρατούσε τότε, ότι δηλαδή η τέχνη του δρόµου αφορούσε περισσότερο µια µορφή αυθάδειας, ένα καθεστώς βανδαλισµού. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν, άλλωστε, οι άγραφοι κανόνες και ο σεβασµός που προωθείται στις µέρες µας µέσα από την κοινότητα των καλλιτεχνών του δρόµου. «Είναι αλήθεια πως για αρκετά χρόνια η εν λόγω τέχνη δεν ήταν αποδεκτή, αλλά πλέον η κοινότητά µας έχει αλλάξει. Πολλοί καλλιτέχνες, όπως κι εγώ, µέσα από την επαφή µας µε την τέχνη του δρόµου στο εξωτερικό, επιστρέψαµε στην Κύπρο µε νέες ιδέες, φρέσκια διάθεση και σεβασµό προς το αστικό –και όχι µόνο– τοπίο. Ένας συνειδητοποιηµένος καλλιτέχνης γνωρίζει πλέον τα όριά του, όπως, για παράδειγµα, ότι δεν είναι αποδεκτή η καταστροφή της ξένης περιουσίας, ενώ σέβεται και τα έργα των υπολοίπων», σηµειώνει ο Twenty Three και είναι πλέον εµφανές ότι ο σεβασµός αυτός υποβοήθησε και στην ευρύτερη αποδοχή της εν λόγω τέχνης από κρατικούς και άλλους φορείς. Στο εν λόγω πλαίσιο, σηµαντικό ρόλο φαίνεται να έχει διαδραµατίσει και το mural festival που διοργάνωσε το Κυπριακό Κοινοβούλιο το 2016.

Με την αυγή του millennium µπαίνουν τα πρώτα λιθαράκια στο οικοδόµηµα που αποκαλούµε πλέον «κυπριακή κοινότητα της street art». Ταλαντούχα παιδιά αρχίζουν να υπογράφουν τη δουλειά τους σε δηµόσιους χώρους, προκαλώντας τον επισκέπτη να σταθεί, να κοιτάξει, να θαυµάσει, ενίοτε και να προβληµατιστεί. Την τελευταία δεκαετία, ο Twenty Three ανήκει στην κοινότητα αυτή, κουβαλώντας εµπειρίες και γνώσεις από περιοχές που έχει επισκεφτεί και εργαστεί κατά καιρούς. Εξάλλου, έργα που φέρουν την υπογραφή του έχουν φιλοξενηθεί σε Μαδρίτη, Ρώµη και Μεξικό, αποσπώντας τις καλύτερες των εντυπώσεων. «Τα ταξίδια και οι εµπειρίες µου συνεχίζουν να µε εµπνέουν. Ο κάθε street artist κουβαλά, µαζί µε την υπογραφή του, τα βιώµατα, τις ιδέες του και τον τρόπο που ο ίδιος βλέπει τον κόσµο…».

Έντονα χρώµατα

 Φθάνοντας στη Λήδρας, σταµατάµε µπροστά σε ένα χαρακτηριστικό stencil art που φιλοξενείται εκεί από το 2020. Φέρει την υπογραφή της Εΐβα και την εικόνα ενός προσφυγόπουλου µε πρόσωπο µισοκαλυµµένο από τη µάσκα προστασίας από τον ιό. Λίγο πιο κάτω, στην οδό Γράµµου δεν µπορώ παρά να θαυµάσω την πολύ χαρακτηριστική δουλειά του Φίκου, ενός καλλιτέχνη µε πολύ ξεχωριστό στυλ, που έχει ζωγραφίσει και διακριθεί ανά τον κόσµο µε τοιχογραφίες µεγάλου µεγέθους. Το έργο που στέκει απέναντί µου απεικονίζει τον βασιλιά Ονασαγόρα, τη Λήδρα, τον Λεύκο και τη Λευκωσία ως µία γυναίκα µοιρασµένη στα δύο, όπως ακριβώς και η πρωτεύουσα της Κύπρου.

Καθώς κατευθυνόµαστε µέσα απ’ τα στενά δροµάκια προς την Πλατεία Ελευθερίας, το βλέµµα µου κλέβει η χαρακτηριστική δηµιουργία των Bane & Pest, µε τον τίτλο Comeback. Στην ίδια περιοχή, επί της Λεωφόρου Οµήρου, εκεί όπου η Παλιά Πόλη χωρίζεται από το σύγχρονο κέντρο, δεσπόζει η εκπληκτική τοιχογραφία Venus Defaced, φτιαγµένη από βαφή αεροζόλ, η πατρότητα της οποίας µαρτυρά από µακριά πως πρόκειται για µία δηµιουργία του IΝΟ, µε την Αφροδίτη να κοιτάζει την πρόσφατα ανακαινισµένη πλατεία.

Δυστυχώς, µε τη street art, δεν µπορείς να γνωρίζεις πότε θα κλείσει τον κύκλο του ένα έργο κι όπως µε ενηµερώνει ο Twentry Three, κατά την τελευταία διετία, η πανδηµία ανέκοψε µέσω της επιβολής των περιοριστικών µέτρων τη γέννηση νέων έργων, ενώ «έσβησε» αρκετά από αυτά. Ωστόσο, το τελευταίο διάστηµα, η κοινότητα των street artists άρχισε να κινείται εκ νέου και να ενδυναµώνεται µε την προσθήκη νέων δηµιουργών.

Από τις πιο αξιόλογες street art αναφορές είναι κι αυτή του RockTheDog, ένα από τα έργα του οποίου απεικονίζει µία γυναίκα να προσεύχεται στην πολύβουη Λεωφόρο Κυρηνείας στην Αγλαντζιά. Συνεχίζοντας τη βόλτα µας, καταλήγουµε στην εµπορική Στασικράτους, όπου δεσπόζει ένα mural του Φίκου, που παρουσιάζει την αρχαία λυρική ποιήτρια Γοργώ από το νησί της Λέσβου. Με στόχο να κλείσουµε τον κύκλο και να καταλήξουµε πίσω στην Παλιά Πόλη, µία στάση στην πανέµορφη περιοχή του Τακτελκαλέ µάς φέρνει µπροστά σ’ ένα stencil έργο του Twenty Three, το οποίο είναι µισό, µε το υπόλοιπο να συµπληρώνεται και να φιλοξενείται στην άλλη πλευρά της Πράσινης Γραµµής. Κάπου εκεί, δεν µπορώ παρά να σχολιάσω το εντυπωσιακό και επιδαπέδιο έργο του επί του γηπέδου καλαθόσφαιρας στο Αθλητικό Πάρκο Αγίου Ανδρέα, λίγο έξω από τα τείχη της Παλιάς Λευκωσίας. «Αυτό δηµιουργήθηκε µε τη συνεργασία των Visual Voices και Peace Players Cyprus και ήταν µία δουλειά που απολαύσαµε πολύ».

Βγαίνοντας εκτός κέντρου, οδικώς, καταλήγουµε µπροστά από έναν τοίχο που φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη Paparazzi, σε µία περιοχή που σφύζει από φοιτητές και νεαρόκοσµο. Επί της οδού Πορφυρίου Δικαίου και συγκεκριµένα στην τοποθεσία του The Garrison Grill & Bar στην Έγκωµη, το έργο παραπέµπει στη γνωστή σειρά του Νetflix Peaky Blinders.

«Ποιο είναι το σηµαντικότερο πράγµα που έχει να προσφέρει η τέχνη του δρόµου;», ρωτάω τον ξεναγό µας, λίγο προτού ο καθένας µας τραβήξει το δικό του µονοπάτι. «Το ότι προτρέπει τους ανθρώπους σε ένα δηµόσιο διάλογο. Κι αυτό στην εποχή που διανύουµε είναι µία πραγµατική ανάγκη…».

EXTRA INFO

Παρόλο που ο χώρος είναι επισκέψιµος µετά από ειδική άδεια, δεν θα µπορούσε κάποιος να κάνει αναφορά στα murals της Λευκωσίας και να παρακάµψει το χαρακτηριστικό έργο που βρίσκεται στην εσωτερική αυλή του Κυπριακού Κοινοβουλίου. Ένας απ’ τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες της street art, ο ΙΝΟ, βάζει την υπογραφή του στο αίθριο της Βουλής των Αντιπροσώπων. Ένα έργο που απεικονίζει τον Σόλωνα και τον Περικλή.